b) Bloki tematyczne Programu
Przestępczość jest tym zjawiskiem, które najbardziej spośród wszystkich objawów patologii społecznej wpływa na ocenę stanu bezpieczeństwa.
Nie może to dziwić gdy weźmie się pod uwagę to, iż zakres tego pojęcia obejmuje czyny różnej wagi, poczynając od najdrobniejszego naruszenia nietykalności cielesnej. Poprzez kradzież i wiele innych przestępstw, kończąc na rozbojach, zabójstwach i bardzo groźnej przestępczości zorganizowanej. Przestępstwo jest atakiem na najważniejsze dobra jakimi człowiek dysponuje , wśród których wymienić można własność, godność, wolność, zdrowie
i wreszcie życie.
Im mniejsze poczucie bezpieczeństwa u obywateli tym większe poczucie zagrożenie przestępstwami. Podjęcie odpowiednich działań w celu ograniczenia wszelkiej przestępczości, a szczególnie przewijającej się
w najpoważniejszych przestępstwach, nie wymaga uzasadnienia, gdyż przemawia za tym wzgląd na ochronę dóbr potencjalnych ofiar.
Warto jednakże zwrócić uwagę także na to, że zapobieganie przestępczości i jej ograniczenie ma także inny, zapewne mniej ważny aspekt. Chroni ono nie tylko potencjalną ofiarę lecz także potencjalnego sprawcę przed następstwami przestępstwa, które może popełnić. Skazanie pociąga za sobą rozliczne skutki, przede wszystkim prawne choć nie wyłącznie. Stygmatyzacja, oderwanie od rodziny, pogorszenie perspektyw życiowych stanowią poważne, aczkolwiek zasłużone konsekwencje popełnienia przestępstwa, nierzadko dają o sobie znać przez wiele lat późniejszego, nawet pozytywnego życia byłego skazanego. Ma to szczególne znaczenie przede wszystkim dla ludzi popełniających przestępstwa we wczesnych latach życia. Stąd też dążenie do zapobiegania i ograniczania przestępczości, aczkolwiek uzasadnione przede wszystkim ochroną potencjalnych ofiar, daje pozytywne rezultaty także i w tym, na ogół pomijanym zakresie.
Jako główne cele działań w ramach bloku przestępczości kryminalnej można wskazać:
przeciwdziałanie popełnianiu i skuteczne ściganie sprawców ciężkich
brutalnych przestępstw (rozboje, pobicie i wymuszenie),
zwalczanie przestępczości pospolitej (np. kradzieże samochodów,
kradzieże zwykłe, niszczenie mienia, włamania i inne),
ograniczenie przestępczości nieletnich i wybryków chuligańskich.
Zdecydowanego podkreślenia wymaga konieczność prowadzenia tych działań w sposób kompleksowy, a to dlatego, że walka wyłącznie z wybranymi rodzajami przestępstw najczęściej prowadzi do "przeniesienia" aktywności przestępcy na inny rodzaj przestępstwa i w konsekwencji nie uzyskuje się zadawalającego rezultatu co do obniżenia występującego zagrożenia.
II. Blok prewencyjno - wychowawczy.
Obecnie panuje powszechne przekonanie, w pełni uzasadnione wynikami liczby badań, iż wiele bardziej skuteczne od samej walki z istniejącymi przejawami patologii społecznej jest wcześniejsze, to jest przed wystąpieniem objawów patologicznych, podejmowanie wszelkich działań zapobiegawczych.
Oczywistym jest, że nawet najtrafniej zaprojektowana i zastosowana prewencja nie może w pełni nie umożliwić występowaniu patologii społecznych. Stąd też najlepiej rozwinięte działania prewencyjne nie wykluczają działań represyjnych. Jednakże zasadność uwzględniania działań prewencyjnych, a nawet ich preferowania, wynika z tego, iż zapobieżenie patologii społecznej obniża całościowy koszt walki z nią, co najmniej ze względu na wyłączenie w ten sposób konieczności ponoszenia kosztów związanych z likwidowaniem skutków zachowań patologicznych.
Działania prewencyjne przyjmować winny nie tylko postać działań utrudniających rozwój zjawisk patologicznych (na przykład patrolowanie miejsc w którym działają dealerzy narkotyków) lecz także postać działań zachęcających zagrożonych patologiami społecznymi do zachowań pozytywnych (na przykład rozwijanie form pozytywnego spędzania czasu wolnego).
Stąd też wyeksponowanie w Programie następujących celów w ramach omawianego bloku:
zapobieganie powstawaniu zagrożeń,
likwidacja skutków zagrożeń,
przeciwdziałanie patologiom społecznym: narkomanii, alkoholizmowi, itp.,
wprowadzenie programów edukacyjnych (ogólnych i specjalistycznych) na temat zagrożeń,
tworzenie i realizacja programów kierunkowych,
rozpoznawanie i monitorowanie zagrożeń poprzez formy instytucjonalne
i społeczne.
III. Blok porządkowy.
Brak przestrzegania norm porządkowych, zarówno w znaczeniu szerokim (jakiekolwiek naruszenia przepisów regulujących postępowanie w miejscach publicznych) jak i dosłownych (brud, bałagan, itp.) ma znaczący wpływ na stopień poczucia bezpieczeństwa (zagrożenia). Uzasadniony jest pogląd, że człowiek funkcjonujący w zadbanym i estetycznym otoczeniu jest mniej skłonny do zachowań sprzecznych z zasadami postępowania w miejscach publicznych bowiem czuje dysonans pomiędzy estetycznym otoczeniem
a nieodpowiednim zachowaniem
Natomiast brud, bałagan, widoczne zaniedbanie stanowią jakby zachętę do dostosowania swego zachowania do otoczenia.
Ponadto brak przestrzegania norm porządkowych w zakresie działalności publicznej, szczególnie gdy nie spotyka się z odpowiednią reakcją represyjną, oddziałuje na tych, którzy są świadomi istnienia takiego układu, obniżając skuteczność nakazu odpowiedniego zachowania gdyż jest namacalnym dowodem, że normy prawne można bezkarnie łamać. Osłabienie nakazu właściwego postępowania w zakresie jednej dziedziny ludzkiej działalności daje negatywne następstwa także i w innych dziedzinach.
Stąd uzasadnionym jest uwzględnienie w Programie następujących celów związanych z normami porządkowymi:
utrzymanie porządku w mieście, a szczególnie w miejscach publicznych,
zapewnienie przestrzeganie norm prawnych (w zakresie tego bloku przede wszystkim dotyczących porządku),
podejmowanie działań zmierzających do podnoszenia estetyki miasta,
w szczególności miejsc publicznych,
kontrola prawidłowego prowadzenia działalności publicznej przez różne podmioty.
IV. Blok komunikacyjny.
Współczesny człowiek znaczną ilość czasu przeznacza na przemieszczanie się w przestrzeni: dojazd (dojście) do miejsca pracy (nauki)
i powrót do domu, kontakty rodzinne i towarzyskie, wyjazdy wakacyjne i w dni wolne od pracy oraz coraz częstsze wyjazdy (niekoniecznie całymi rodzinami) do centrów handlowych. Odczucie stopnia bezpieczeństwa (zagrożenia) związane z tymi sytuacjami ma istotne znaczenie dla globalnego poczucia bezpieczeństwa (zagrożenia). Szczególne znaczenie ma to w odniesieniu do dzieci, które nie tylko prawie codziennie poświęcają znaczną ilość czasu na dojście (dojazd) do szkoły lecz również niemałą część dnia przebywają poza domem w miejscach przeznaczonych do zabawy, nierzadko położonych
w pobliżu szlaków komunikacyjnych. Ponadto dzieci (szczególnie mniejsze) nie są wyposażone w wystarczający mechanizm obronny (umiejętność przewidywania pewnych sytuacji stwarzających szczególne zagrożenia, znajomość przepisów ruchu drogowego), co powoduje iż są bardziej narażone na wszelkie zagrożenia związane z komunikacją.
Trzeba podkreślić, iż zagrożenia związane z komunikacją w znacznym stopniu mogą być przewidywane w oparciu o analizę miejscowych i czasowych nasileń ruchu, stanu drogowego.
Stąd też głównymi celami, do których osiągnięcia należy dążyć w ramach bloku komunikacyjnego winny być:
poprawa bezpieczeństwa pieszych (ze szczególnym uwzględnieniem dzieci),
poprawa bezpieczeństwa w ruchu kołowym,
wzmocnienie nadzoru na ulicach miasta w zakresie właściwego funkcjonowania wszystkich elementów składowych komunikacji,
stała analiza zagrożeń,
zastosowanie środków obniżających zagrożenia.
V. Blok zagrożeń kryzysowych.
Zagrożenia wynikające z sytuacji kryzysowych, ze względu na stosunkową rzadkość takich wydarzeń, raczej nie mają zasadniczego wpływu na rzeczywisty stan bezpieczeństwa. Na ogół nie są odczuwane w codziennym życiu. Jednakże zasięg takich zdarzeń, potencjalne zagrożenie dużej liczby osób, ich spektakularny charakter i wynikające stąd zainteresowanie ludzi nimi, a wreszcie realność wymknięcia się spod kontroli sprawiają,
iż w społecznej ocenie stanu bezpieczeństwa (zagrożenia) odgrywają istotną rolę. Stąd też muszą być uwzględniane w Programie, tym bardziej, iż niektóre z tych zagrożeń na terenie Świętochłowic mogą mieć większe znaczenie niż na innych terenach. Wiążę się to w znacznym stopniu z przebiegu przez miasto głównych szlaków komunikacyjnych, zarówno drogowych (DTŚ) jaki
i kolejowych (szlak Katowice-Gliwice).
Dla stworzenia realnych podstaw ograniczenia potencjalnych zagrożeń
w tym zakresie wskazać trzeba na konieczność realizacji następujących celów;
usprawnienie reakcji na zagrożenie klęskami żywiołowymi (powódź, pożar, przewozem i zabezpieczeniem toksycznych środków przemysłowych
i materiałów łatwopalnych, katastrof budowlanych),
prewencja,
ograniczenie zasięgu występujących zagrożeń,
likwidacja skutków.
VI. Blok promocyjno - reklamowy.
Wszelakie działania w zakresie tego bloku Programu maja fundamentalne znaczenie dla jego powodzenia.
Po pierwsze, bezwzględnie słuszne założenie kompleksowości Programu prowadzi do zaangażowania w jego realizację wielu instytucji, organizacji, przedstawicieli społeczności lokalnych, grup opiniotwórczych i wreszcie poszczególnych obywateli. Nie do pomyślenia jest skuteczna realizacja Programu, wykonywanego przez wiele podmiotów bez jasnych, jednoznacznych informacji, przepływających sprawnie pomiędzy wszystkimi jego uczestnikami. Dotychczasowe doświadczenia w realizacji wszelkich działań wspólnych, niekoniecznie w sprawie poprawy bezpieczeństwa, wskazują na to, iż problem sprawnego przepływu informacji stanowi "wąskie gardło" każdego takiego działania.
Po drugie, z doświadczeń związanych z programami podnoszenia stanu bezpieczeństwa realizowanymi czy to w Polsce, czy też za granicą, jednoznacznie wynika, iż bez rzeczywistego włączenia się w te działania ogółu mieszkańców terenu, na którym Program jest realizowany, nie można zakładać oczekiwanych rezultatów. Stąd konieczność szerokiego (co do ilości informacji i co do zakresu treściowego) informowania (wstępnie, na bieżąco
w trakcie realizacji) mieszkańców Miasta o Programie. Winien być przygotowany dokładny plan działań informacyjnych z uwzględnieniem zakresu treściowego i ustaleniem działań kierunkowych (szczególne informacje dla wybranych segmentów ludności). Bardzo istotne znaczenie ma informacja wstępna (w trakcie opracowywania Programu, przygotowań do jego wdrożenia oraz w początkowej fazie realizacji), jednakże wskazać też trzeba na wagę informacji bieżącej, która jest znacząca dla przekonania mieszkańców o rzetelności realizatorów i osiąganych sukcesach (nawet drobnych czy w danej fazie cząstkowych). Ma to istotne znaczenie dla podtrzymania zaangażowania mieszkańców w realizację Programu, a także zachęcenie dotychczasowych niezaangażowanych. Oczywistym jest, że szczególnie korzystnie oddziaływać będą informacje o sukcesach w realizacji Programu, jednakże dla przekonania mieszkańców o rzetelności realizatorów Programu, istotne znaczenie ma także wskazywanie na niepowodzenia. Informacje takie winny być połączone z jednoznacznym określeniem przewidywanych środków zaradczych.
Wiadomo jest, iż podobne Programy zostały stworzone w innych polskich miastach, a także za granicą. Co więcej, niektóre z nich są już realizowane. Stąd istotnego znaczenia nabierają kontakty z tymi, którzy mają już doświadczenia w ich realizacji.
Realizacja tak szeroko zakreślonego Programu wymagać będzie odpowiednich nakładów finansowych.
Poszukiwanie sponsora (a raczej sponsorów) Programu stanowić będzie bardzo istotny zakres działania i to zarówno w fazie przygotowania Programu, jak i w fazie jego realizacji. Wskazać tu należy przede wszystkim na instytucje zainteresowane (chociażby z powodów finansowych) poprawą stanu szeroko rozumianego bezpieczeństwa, jak na przykład instytucje ubezpieczeniowe. Wskazanym jest szukanie sponsorów w jak najszerszym zakresie, także
w odniesieniu do działań cząstkowych. Ze względu na oczywistą wagę problematyki finansowej być może należałoby rozważyć stworzenie odrębnego bloku finansowego (nazwa robocza).
Przedstawioną charakterystykę zagadnień bloku promocyjno - reklamowego można skonkretyzować w postaci następujących celów:
uzyskanie akceptacji i poparcia społecznego dla badań prowadzonych w celu ustalenia rzeczywistego stanu bezpieczeństwa (zagrożeń)
w mieście,
stworzenie sprawnego systemu przepływu informacji między poszczególnymi organami wykonawczymi Programu, a także pomiędzy nimi i mieszkańcami (w obu kierunkach),
pozyskiwanie współpracowników do realizacji Programu,
stworzenie projektów promowania Programu (instytucjonalnych
i indywidualnych),
wymiana doświadczeń z innymi miastami krajowymi i zagranicznymi,
utrzymywanie kontaktu z krajowymi i międzynarodowymi instytucjami oraz organizacjami prowadzącymi działania w tematyce bezpieczeństwa miast,
stworzenie instytucji "Sponsora Programu".
Lp. | Rodzaj zmiany | Data aktualizacji | Wytworzono przez | Wprowadzono przez | Akcje |
---|